Dzieła
Dzieła autobiograficzne
Confessiones – Wyznania (od confiteri, w biblijnym znaczeniu „chwalić”). Celem autora jest uklęknięcie przed obliczem Boga i oddanie Mu czci, aby tym samym umocnić ducha czytających. Powstają w latach 397-398.
Retractationes- Sprostowania. Augustyn poddaje rewizji Opuscola in libris, ogłoszone dzieła i listy napisane do roku 426-427.
Dzieła filozoficzne
Contra Academicos- Przeciw akademikom. Obalanie tez sceptycyzmu.
De beata vita- O życiu szczęśliwym. Dialog powstały w listopadzie 386: wykazuje, iż szczęście polega jedynie na poznaniu Boga.
De ordine- O porządku. Dialog rozważający, czy zło również przynależy do porządku rzeczy stworzonego przez Bożą Opaczność.
Soliloquiorum libri- Solilokwia. Dialog traktujący o powinnościach tego, kto pragnie poznać Boga oraz o nieśmiertelności duszy. Rok387.
De immortalitate anime- O nieśmiertelności duszy. Wykazuje, iż dusza jest nieśmiertelna, ponieważ jest siedzibą Prawdy.
Disciplinarum libri. Obszerna encyklopedia wolnych sztuk.
De quantitate animae liber – O wielkości duszy. Dialog poświęcony problemom psychologicznym i nieśmiertelności duszy.
De libero arbitrio- O wolnej woli. Zajmuje się źródłem zła, które zostaje umieszczone w wolnej woli. Rok 391.
De musica libri- Traktat o muzyce. Jest to część Disciplinarum libri traktująca de solo rytmo- czyli o rytmie.
De magistro liber – O nauczycielu. Dialog, w którym zostaje wykazane, iż jedynie Bóg jest prawdziwym Nauczycielem.
Dzieła apologetyczne
De divinatione demonum liber – O przepowiadaniu demonów. Traktuje o przepowiedniach, które miano zwyczaj przypisywać demonom, porównując je z proroctwami.
De civitate Dei – O państwie Bożym. Jedno z największych dzieł świętego Augustyna. Impulsem do napisania było splądrowanie Rzymu w roku 410. Dzieło analizuje relacje pomiędzy Cesarstwem Rzymskim a pogaństwem, dostarczając szczegółowej krytyki tejże religii. Zawiera obszerny zarys początku, rozwoju i przeznaczenia rodzaju ludzkiego. Pierwszych pięć ksiąg, przedstawiających historię cesarstwa, obalają ówcześni panujące przekonanie, jakoby bogowie gwarantowali szczęście i pokój; pięć następnych jest obszerną prezentacją pogaństwa w celu ukazania, iż nie gwarantuje ono także szczęścia w życiu przyszłym. Kolejnych dwanaście ksiąg , stanowiących drugą część dzieła, zagłębia się w problem istnienia dwóch państw, państwa światowego i państwa niebieskiego: zajmują się ich początkiem, rozwojem dziejów przez tysiąclecia i końcem: państwa światowego, zwanego też diabelskim, w Piekle, zaś niebieskiego – boskiego – w Raju. „Dwie miłości więc powołały dwa państwa: miłość własna, posunięta aż do pogardy Boga, powołała państwo ziemskie; miłość Boga zaś posunięta aż do pogardzania sobą, powołała państwo niebieskie. Pierwsza szuka chwały w sobie, drugie w Panu. Bo pierwsze pragnie ją zdobyć u ludzi, dla drugiego zaś najwyższą chwałą jest świadek jego sumienia, Bóg”. Dopóki obydwa znajdują się na ziemi, ludzie mogą przechodzić z jednego do drugiego; później jednak miejsce pobytu stanie się niezmienne i definitywne. Teza dzieła przeciwstawia się poglądom starożytnym, gdzie władza pojmowana była jako owoc zdobyczy: ta władza, która w świecie grecko-rzymskim zakończyła się klęską, zostaje zastąpiona „teologią historii”, której twórcą jest właśnie święty Augustyn.
Dzieła dogmatyczne
De fide et symbolo liber unus – Jedna księga: O wierze i symbolu.
De diversis questionibus. Zbiór osiemdziesięciu trzech problemów, w większości o charakterze filozoficznym, napisanych już w czasie sprawowania funkcji biskupa pomiędzy 388 a 396 rokiem.
De diversis questionibus ad Simplicianum libri – Do Symplicjana o różnych problemach. Zagadnienia zaczerpnięte są z Listu do Rzymian oraz z Ksiąg Królewskich. Dzieło poświęcone Symplicjanowi.
De Trinitate libri – O Trójcy Świętej. Kolejne wielkie dzieło, rozpoczęte około roku 400, zakończone około 416. Pierwszych siedem ksiąg przedstawia dogmat o Trójcy Świętej, opierając się na świadectwach z Pisma Świętego. Pozostałych osiem analizuje analogię pomiędzy tajemnicą trynitarną a duszą ludzką wraz z jej zmysłami i działaniami.
De fide et operibus – O wierze i uczynkach. Praca ukazuje, iż aby osiągnąć życie wieczne nie wystarczy sama wiara, ale także i konkretne czyny.
De cura pro mortuis gerenda. Odpowiedź udzielona świętemu Paulinowi z Noli wykazująca korzyści, jakie czerpią wierni ze świadomości, iż zostaną pochowani przy Memoriae męczenników.
De octo Dulciyii quaestionibus. Odpowiedź na osiem problemów przesłanych Augustynowi przez trybuna Dolcytiusza.
Dzieła moralne i duszpasterskie
De opere monachorum – O pracy mnichów, wykazują, że także mnisi powinni wykonywać pracę fizyczną.
De sancta virginitate – O świętym dziewictwie, jest apologią dziewictwa i wstrzemięźliwości, nawołująca do zachowania ich w duchu pokory.
De bono coniugali – O dobru małżeństwa, podkreśla godność i cel małżeństwa.
Contra mendacium występuje przeciwko dopuszczaniu kłamstwa w niektórych okolicznościach.
Augustynizm
Augustynizm, doktryna filozoficzno-teologiczna św. Augustyna oraz oparte na niej poglądy i kierunki filozoficzno-teologiczne.
Główna forma filozofii katolickiej przed tomizmem.
Zasadnicze cechy augustynizmu:
1) Bóg jako centralny problem teologii i filozofii, brak fundamentalnych różnic między tymi dwoma dziedzinami wiedzy,
2) uznanie prymatu Boga nad stworzeniem, duszy nad ciałem, woli nad rozumem i łaski nad naturą,
3) iluminacja, czyli oświecenie nadnaturalnego pochodzenia jako najdoskonalsza metoda poznania Boga i praw rządzących światem,
4) przyjęcie istnienia racji zarodkowych (tzw. rationes saminales) jako form kształtujących materię,
5) aprioryczny sposób dowodzenia istnienia Boga,
6) przypisanie filozofii zadania racjonalizacji prawd objawionych i kształtowania woli człowieka w kierunku właściwego działania,
7) autorefleksja jako instancja potwierdzająca prawdziwość twierdzeń.
We wczesnym średniowieczu zwolennikami augustynizmu byli m.in. Kasjodor, papież Grzegorz I Wielki, Izydor z Sewilli, Alkuin, Jan Szkot Eriugena. W XI w. rozwinął go Anzelm z Aosty. Największy rozkwit augustynizmu przypada na XIII w., kiedy propagowany był przez szkoły franciszkańskie w Oxfordzie i Paryżu. Jego gł. przedstawicielami byli: Wilhelm z Owernii, Aleksander z Hales, R. Bacon, R. Grosseteste, św. Bonawentura. Nasycony został w tym czasie silnie elementami arystotelizmu i filozofii arabskiej. Spowodowało to ok. 1270 reakcję w postaci tzw. neoaugustynizmu, reprezentowanego przez Peckhama, Wilhelma z La Mare, Ryszarda z Middletown, Witalisa z Four, Roger z Marston i in., dążącego do oczyszczenia augustynizmu z obcych wpływów.
Dzieje augustynizmu jako systemu filozoficzno-teologicznego kończą się w 1. poł. XIV w., kiedy to jego miejsce zajmuje tomizm, znacznie lepiej odpowiadający ówczesnym potrzebom intelektualnym. Niemniej nawiązywali doń później liczni teologowie, filozofowie i reformatorzy religijni, m.in. M. Luter i J Kalwin, neoplatonicy z M. Ficino, R. Descartes, B. Pascal, H. Bergson, M. Scheler W czasach obecnych wątki augustianizmu widoczne są w chrześcijańskim egzystencjalizmie. Zaznaczył swą obecność także w historiozofii, jako recepcja tezy o istnieniu dwóch podmiotów historii, państw Bożego i ziemskiego, oraz w myśli politycznej, w poglądach akcentujących wyższość władzy duchowej nad świecką. Sam termin augustynizm polityczny wprowadził 1934 H.X. Arquillière, który uznał że gł. tezy augustynizmu filozoficznego i teologicznego stały się punktem wyjścia dla średniowiecznych teoretyków teokracji, próbujących dowieść, że naturalne prawo państwa winno być podporządkowane nadprzyrodzonemu prawu Kościoła.
Dzieła autobiograficzne
Confessiones – Wyznania (od confiteri, w biblijnym znaczeniu „chwalić”). Celem autora jest uklęknięcie przed obliczem Boga i oddanie Mu czci, aby tym samym umocnić ducha czytających. Powstają w latach 397-398.
Retractationes- Sprostowania. Augustyn poddaje rewizji Opuscola in libris, ogłoszone dzieła i listy napisane do roku 426-427.
Dzieła filozoficzne
Contra Academicos- Przeciw akademikom. Obalanie tez sceptycyzmu.
De beata vita- O życiu szczęśliwym. Dialog powstały w listopadzie 386: wykazuje, iż szczęście polega jedynie na poznaniu Boga.
De ordine- O porządku. Dialog rozważający, czy zło również przynależy do porządku rzeczy stworzonego przez Bożą Opaczność.
Soliloquiorum libri- Solilokwia. Dialog traktujący o powinnościach tego, kto pragnie poznać Boga oraz o nieśmiertelności duszy. Rok387.
De immortalitate anime- O nieśmiertelności duszy. Wykazuje, iż dusza jest nieśmiertelna, ponieważ jest siedzibą Prawdy.
Disciplinarum libri. Obszerna encyklopedia wolnych sztuk.
De quantitate animae liber – O wielkości duszy. Dialog poświęcony problemom psychologicznym i nieśmiertelności duszy.
De libero arbitrio- O wolnej woli. Zajmuje się źródłem zła, które zostaje umieszczone w wolnej woli. Rok 391.
De musica libri- Traktat o muzyce. Jest to część Disciplinarum libri traktująca de solo rytmo- czyli o rytmie.
De magistro liber – O nauczycielu. Dialog, w którym zostaje wykazane, iż jedynie Bóg jest prawdziwym Nauczycielem.
Dzieła apologetyczne
De divinatione demonum liber – O przepowiadaniu demonów. Traktuje o przepowiedniach, które miano zwyczaj przypisywać demonom, porównując je z proroctwami.
De civitate Dei – O państwie Bożym. Jedno z największych dzieł świętego Augustyna. Impulsem do napisania było splądrowanie Rzymu w roku 410. Dzieło analizuje relacje pomiędzy Cesarstwem Rzymskim a pogaństwem, dostarczając szczegółowej krytyki tejże religii. Zawiera obszerny zarys początku, rozwoju i przeznaczenia rodzaju ludzkiego. Pierwszych pięć ksiąg, przedstawiających historię cesarstwa, obalają ówcześni panujące przekonanie, jakoby bogowie gwarantowali szczęście i pokój; pięć następnych jest obszerną prezentacją pogaństwa w celu ukazania, iż nie gwarantuje ono także szczęścia w życiu przyszłym. Kolejnych dwanaście ksiąg , stanowiących drugą część dzieła, zagłębia się w problem istnienia dwóch państw, państwa światowego i państwa niebieskiego: zajmują się ich początkiem, rozwojem dziejów przez tysiąclecia i końcem: państwa światowego, zwanego też diabelskim, w Piekle, zaś niebieskiego – boskiego – w Raju. „Dwie miłości więc powołały dwa państwa: miłość własna, posunięta aż do pogardy Boga, powołała państwo ziemskie; miłość Boga zaś posunięta aż do pogardzania sobą, powołała państwo niebieskie. Pierwsza szuka chwały w sobie, drugie w Panu. Bo pierwsze pragnie ją zdobyć u ludzi, dla drugiego zaś najwyższą chwałą jest świadek jego sumienia, Bóg”. Dopóki obydwa znajdują się na ziemi, ludzie mogą przechodzić z jednego do drugiego; później jednak miejsce pobytu stanie się niezmienne i definitywne. Teza dzieła przeciwstawia się poglądom starożytnym, gdzie władza pojmowana była jako owoc zdobyczy: ta władza, która w świecie grecko-rzymskim zakończyła się klęską, zostaje zastąpiona „teologią historii”, której twórcą jest właśnie święty Augustyn.
Dzieła dogmatyczne
De fide et symbolo liber unus – Jedna księga: O wierze i symbolu.
De diversis questionibus. Zbiór osiemdziesięciu trzech problemów, w większości o charakterze filozoficznym, napisanych już w czasie sprawowania funkcji biskupa pomiędzy 388 a 396 rokiem.
De diversis questionibus ad Simplicianum libri – Do Symplicjana o różnych problemach. Zagadnienia zaczerpnięte są z Listu do Rzymian oraz z Ksiąg Królewskich. Dzieło poświęcone Symplicjanowi.
De Trinitate libri – O Trójcy Świętej. Kolejne wielkie dzieło, rozpoczęte około roku 400, zakończone około 416. Pierwszych siedem ksiąg przedstawia dogmat o Trójcy Świętej, opierając się na świadectwach z Pisma Świętego. Pozostałych osiem analizuje analogię pomiędzy tajemnicą trynitarną a duszą ludzką wraz z jej zmysłami i działaniami.
De fide et operibus – O wierze i uczynkach. Praca ukazuje, iż aby osiągnąć życie wieczne nie wystarczy sama wiara, ale także i konkretne czyny.
De cura pro mortuis gerenda. Odpowiedź udzielona świętemu Paulinowi z Noli wykazująca korzyści, jakie czerpią wierni ze świadomości, iż zostaną pochowani przy Memoriae męczenników.
De octo Dulciyii quaestionibus. Odpowiedź na osiem problemów przesłanych Augustynowi przez trybuna Dolcytiusza.
Dzieła moralne i duszpasterskie
De opere monachorum – O pracy mnichów, wykazują, że także mnisi powinni wykonywać pracę fizyczną.
De sancta virginitate – O świętym dziewictwie, jest apologią dziewictwa i wstrzemięźliwości, nawołująca do zachowania ich w duchu pokory.
De bono coniugali – O dobru małżeństwa, podkreśla godność i cel małżeństwa.
Contra mendacium występuje przeciwko dopuszczaniu kłamstwa w niektórych okolicznościach.
Augustynizm
Augustynizm, doktryna filozoficzno-teologiczna św. Augustyna oraz oparte na niej poglądy i kierunki filozoficzno-teologiczne.
Główna forma filozofii katolickiej przed tomizmem.
Zasadnicze cechy augustynizmu:
1) Bóg jako centralny problem teologii i filozofii, brak fundamentalnych różnic między tymi dwoma dziedzinami wiedzy,
2) uznanie prymatu Boga nad stworzeniem, duszy nad ciałem, woli nad rozumem i łaski nad naturą,
3) iluminacja, czyli oświecenie nadnaturalnego pochodzenia jako najdoskonalsza metoda poznania Boga i praw rządzących światem,
4) przyjęcie istnienia racji zarodkowych (tzw. rationes saminales) jako form kształtujących materię,
5) aprioryczny sposób dowodzenia istnienia Boga,
6) przypisanie filozofii zadania racjonalizacji prawd objawionych i kształtowania woli człowieka w kierunku właściwego działania,
7) autorefleksja jako instancja potwierdzająca prawdziwość twierdzeń.
We wczesnym średniowieczu zwolennikami augustynizmu byli m.in. Kasjodor, papież Grzegorz I Wielki, Izydor z Sewilli, Alkuin, Jan Szkot Eriugena. W XI w. rozwinął go Anzelm z Aosty. Największy rozkwit augustynizmu przypada na XIII w., kiedy propagowany był przez szkoły franciszkańskie w Oxfordzie i Paryżu. Jego gł. przedstawicielami byli: Wilhelm z Owernii, Aleksander z Hales, R. Bacon, R. Grosseteste, św. Bonawentura. Nasycony został w tym czasie silnie elementami arystotelizmu i filozofii arabskiej. Spowodowało to ok. 1270 reakcję w postaci tzw. neoaugustynizmu, reprezentowanego przez Peckhama, Wilhelma z La Mare, Ryszarda z Middletown, Witalisa z Four, Roger z Marston i in., dążącego do oczyszczenia augustynizmu z obcych wpływów.
Dzieje augustynizmu jako systemu filozoficzno-teologicznego kończą się w 1. poł. XIV w., kiedy to jego miejsce zajmuje tomizm, znacznie lepiej odpowiadający ówczesnym potrzebom intelektualnym. Niemniej nawiązywali doń później liczni teologowie, filozofowie i reformatorzy religijni, m.in. M. Luter i J Kalwin, neoplatonicy z M. Ficino, R. Descartes, B. Pascal, H. Bergson, M. Scheler W czasach obecnych wątki augustianizmu widoczne są w chrześcijańskim egzystencjalizmie. Zaznaczył swą obecność także w historiozofii, jako recepcja tezy o istnieniu dwóch podmiotów historii, państw Bożego i ziemskiego, oraz w myśli politycznej, w poglądach akcentujących wyższość władzy duchowej nad świecką. Sam termin augustynizm polityczny wprowadził 1934 H.X. Arquillière, który uznał że gł. tezy augustynizmu filozoficznego i teologicznego stały się punktem wyjścia dla średniowiecznych teoretyków teokracji, próbujących dowieść, że naturalne prawo państwa winno być podporządkowane nadprzyrodzonemu prawu Kościoła.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz